Meldpunt klokkenluiden en onregelmatigheden

Vanaf 11 december 2022 moeten alle lokale besturen een klokkenluidersmeldpunt hebben voor hun medewerkers en andere personen die met het lokaal bestuur samenwerken. Dat is het gevolg van het Bestuursdecreet dat op 18 november 2022 bekrachtigd werd door de Vlaamse overheid. Daarin werd de Europese klokkenluidersrichtlijn verwerkt. Het is de bedoeling om de klokkenluider meer bescherming te bieden.

Wat is een klokkenluider?

Klokkenluiders zijn personen die in het kader van een werkrelatie inbreuken vaststellen of informatie over inbreuken hebben en deze willen melden. Dit kunnen personeelsleden zijn, maar ook andere personen die met het lokaal bestuur van Wijnegem samenwerken, zoals bijvoorbeeld vrijwilligers, aannemers, leveranciers, sollicitanten, voormalige werknemers,…

Welke inbreuk kan men melden?

Een inbreuk is een handeling of nalatigheid, die onrechtmatig is of het doel of de toepassing van regelgeving ondermijnt. Een melding betreft ook informatie over inbreuken, met inbegrip van redelijke vermoedens. Het kan dus gaan over feitelijke of mogelijke inbreuken die hebben plaatsgevonden of zeer waarschijnlijk zullen plaatsvinden & over pogingen tot het verhullen van inbreuken binnen de overheidsinstantie waar de melder werkt, heeft gewerkt of gesolliciteerd heeft of binnen een andere overheidsinstantie waarmee de melder in het kader van zijn werk in contact is geweest;

Welke bescherming en garanties zijn er?

Het systeem van een klokkenluidersmeldpunt voorziet een verbod op represailles als gevolg van de melding of openbaarmaking. De definitie van represailles is ruim omschreven. Denk bijvoorbeeld aan represailles in het kader van negatieve beoordelingen of ontslag, maar ook een verandering van taken, financiële sancties of reputatieschade. De bescherming tegen represailles is onbeperkt in tijd.

De procedures en systemen die gebruikt worden om meldingen te ontvangen en op te volgen, bieden de nodige garanties inzake de vertrouwelijkheid, anonimiteit en kwaliteit van de behandeling.

Ook anonieme meldingen en openbaarmakingen worden beschermd onder het decreet en het klokkenluiderssysteem.

Wie kan een klokkenluidersmelding maken en hoe doe je dat?

Bij het lokaal bestuur van Wijnegem kunnen alleen de personeelsleden van gemeente of OCMW Wijnegem een melding maken bij het intern meldpunt. Overeenkomstig het Bestuursdecreet is het intern meldpunt het hoofd van het personeel, algemeen directeur Leen Nagels. U kan de algemeen directeur bereiken via: 

  • Leen.nagels@wijnegem.be;
  • 03 288 21 10; 
  • Lokaal bestuur Wijnegem t.a.v. Leen Nagels, Turnhoutsebaan 422, 2110 Wijnegem. 

Wanneer de inbreuk doeltreffend intern kan worden behandeld en de klokkenluider van mening is dat er geen risico op represailles bestaat, dan wordt de melding bij voorkeur intern gemaakt.

Zogenaamde ‘externen’, die in het kader van een werkrelatie met het bestuur een inbreuk vaststellen (bijvoorbeeld aannemers, leveranciers, sollicitanten,…), kunnen zich rechtstreeks richten tot het extern meldpunt, dit is Audit Vlaanderen, om de inbreuk te melden. Ook personeelsleden die van mening zijn dat de inbreuk niet doeltreffend intern kan worden behandeld of alsnog represailles vrezen kunnen terecht bij het extern meldpunt, Audit Vlaanderen. U kan Audit Vlaanderen bereiken via:

Hoe verloopt de procedure?

  1. De melding wordt ingediend. Dit kan telefonisch, schriftelijk per brief of e-mail, of tijdens een fysieke ontmoeting. De melder heeft hierbij recht op een verslag. Meldingen worden verplicht opgenomen in een register.
  2. Binnen 7 dagen na ontvangst van de melding krijgt de melder een ontvangstmelding, tenzij:
    • de melding al binnen die termijn werd afgehandeld. In dat geval krijgt de melder feedback met betrekking tot de behandeling van de melding. 
    • de melder zich uitdrukkelijk heeft verzet tegen het krijgen van een ontvangstmelding;
    • het krijgen van een ontvangstmelding de bescherming van de klokkenluider in gevaar brengt.
  3. De melder ontvangt feedback binnen 3 maanden (na de dag waarop de ontvangstmelding werd verstuurd) of uiterlijk binnen 3 maanden + 7 dagen (zonder ontvangstmelding) over wat er met de melding gebeurde en welke maatregelen er naar aanleiding daarvan werden genomen of zullen volgen. Vanzelfsprekend wordt er geen informatie gegeven die het intern onderzoek of de rechten van de betrokken persoon of personen kan schaden. 
  4. Het Bestuursdecreet en GDPR bepalen duidelijk welke gegevens over de melding mogen of moeten geregistreerd worden en geven richtlijnen over de bewaring. 

Weke wetgeving is van toepassing? 

De Europese Klokkenluidersrichtlijn en het Vlaams Bestuursdecreet zijn van kracht.

De Europese Klokkenluidersrichtlijn wil mensen die overtredingen en misbruiken aanklagen beschermen tegen de negatieve gevolgen van de melding. De Vlaamse Overheid heeft de Europese richtlijnen omgezet naar regelgeving met het Decreet Bestuursdecreet (vlaanderen.be) dat van toepassing is voor de Vlaamse overheid en de lokale besturen. Het decreet werd op 18 november 2022 goedgekeurd in het Vlaamse parlement en trad in werking op 11 december 2022.